Concurrentiebeding bij functiewijziging

Een werkgever moet een concurrentiebeding opnieuw overeenkomen als de functie heel erg verandert. Lees de uitspraken. 

De Hoge Raad heeft op 5 januari 2007 een uitspraak gedaan die wellicht een einde betekent van de regel, ontstaan in de rechtspraak dat een werkgever bij een ingrijpende functiewijziging opnieuw een concurrentiebeding moet overeenkomen. Laat de werkgever dit na dan kan de werknemer zich op het standpunt stellen dat hij niet gebonden is aan het concurrentiebeding omdat het concurrentiebeding zwaarder op de werknemer is gaan drukker. Zwaarder drukker wil zeggen dat de functie van de werknemer en zijn taken zodanig zijn veranderd, dat het concurrentiebeding tussen partijen niet langer gelding heeft. In de uitspraak van de Hoge Raad ging het om een relatiebeding dat door twee werknemers ter discussie werd gesteld. Maar de kans is groot dat deze uitspraak ook gevolgen zal hebben voor een concurrentiebeding.

Uitspraak Hoge Raad

Het ging in deze uitspraak om twee werknemers die in dienst waren bij een accountantsbureau. Per januari 2001 hebben deze werknemers ontslag genomen en zij hebben een eigen accountantsbureau opgericht. De werknemers hebben allebei een procedure aangespannen tegen hun oude werkgever in verband met het relatiebeding.

Op basis van dit relatiebeding mogen de werknemers twee jaar lang niet de relaties van hun oude werkgever benaderen. In deze procedure vragen de werknemers een verklaring voor recht dat het relatiebeding niet langer geldig is. Hiertoe voeren zij aan dat hun functies tijdens het dienstverband ingrijpend zijn gewijzigd en dat de werkgever hen niet opnieuw een relatiebeding heeft laten onderteken.

De ene werknemer is in 1993 in dienst getreden in de functie van vestigingsdirecteur met een externe adviesfunctie. In maart 1996 heeft hij deze functie op eigen verzoek neergelegd en vanaf deze datum werkt hij als accountant. De functie van de andere werknemer is in maart 2000 ingrijpend gewijzigd in de zin dat de werknemer niet alleen fiscaal advies moest geven maar ook verantwoordelijk werd voor de relatie met de klant. De kantonrechter wijst de eis van de werknemers af. Het Gerechtshof stelt de werknemer in hoger beroep in het gelijk. De werkgever legt beide zaken vervolgens voor aan de Hoge Raad.

De Hoge Raad oordeelt dat bij een ingrijpende functie wijziging de rechter allereerst moet onderzoeken of de functiewijziging van ingrijpende aard is. Indien dat het geval is dan moet de rechter voorts onderzoeken of die wijziging meebrengt dat het relatiebeding aanmerkelijk zwaarder is gaan drukken. Ook moet de rechter dan motiveren of en in hoeverre die functiewijziging na een einde van het dienstverband een belemmering voor de werknemer zijn om een gelijkwaardige baan te vinden dan wel om zich te vestigen als zelfstandige indien hij wordt gehouden aan zijn oude relatiebeding. 

Deze uitspraak betekent dat een werknemer in de toekomst bij een ingrijpende functiewijziging niet alleen het standpunt kan innemen dat zijn oude relatiebeding niet langer geldig is maar hij zal ook moeten aantonen dat het door de ingrijpende functiewijziging moeilijk voor hem zal zijn om een baan te vinden, indien hij gebonden blijft aan het oude relatiebeding. Daarbij zal een rol spelen of de functiewijziging was te voorzien. Stel dat een werknemer in dienst treedt in de functie van administratief medewerker en in zijn arbeidsovereenkomst wordt een concurrentie/relatiebeding vastgelegd. Indien hij na vijf jaar een totaal andere functie gaat vervullen binnen het bedrijf dan kan de werknemer zich op het standpunt stellen dat het niet te voorzien was dat hij deze functie zou gaan uitvoeren. De werkgever had in deze situatie opnieuw het concurrentie/relatiebeding moeten overeenkomen.

In de zaak van het accountantskantoor ligt het anders. De werknemers zijn als accountant en fiscaal adviseur in dienst getreden en tijdens het dienstverband is hun functie weliswaar inhoudelijk gewijzigd maar het gaat om wijzigingen die waren te voorzien.